Bier van de Week

Bierweek 17-24: Urtyp

Kevin van Hoorn

Urtyp / Pilsner (Urtyp) / Czech Pilsener / Světlý / Tsjechische Pils / Bohemian Pilsner / Czech Lager

Week 24 staat in het kader van de Urtyp. Een Urtyp is een afgeleide van de Pils(ener), en heeft zijn oorsprong in Tsjechië liggen. De naam Urtyp stamt af van de woorden "oer" en "type", dit wordt verbasterd tot Urtyp. Het type bier heet zo omdat het oudste bier ter wereld zou moeten zijn. De geschiedenis van bier begint dan ook in en rondom Tsjechië, hier is zelfs boekhouding gevonden uit het jaar 993.

Een Urtyp heeft veel raakvlakken met Pils(ener), zo heeft het dezelfde kleur en helderheid als een (German) Pilsener, maar vaak een hogere bitterheid. De kleur ligt tussen de 4 en 16 EBC en de bitterheid tussen de 28 en 45 EBU - pils ligt tussen de 20 en 28 EBC. Een Urtyp is goudkleurig, heeft een herkenbare lichte schuimkraag en is licht van smaak, de hopgeuren en smaken komen als eerste naar boven. Niet zo erg als bij een IPA, omdat een Urtyp niet gedryhopt wordt. Naast de fruitige geuren van hop kan men ook een lichte zoetigheid ruiken en proeven door de hogere hoeveelheid aan restsuikers. Een Urtyp kan ook vergeleken worden met een Kölsch, een donkerder ondergistend bier uit Keulen, Duitsland. Een typische Urtyp heeft tussen de 4.4 en 5.5% aan alcohol, de meeste pilseners stoppen op 4.5%.

Een Urtyp wordt typisch gebrouwen met alleen pilsmout en 1 hopsoort, dit noemt men een SMaSH. Hierdoor is het een relatief makkelijk type om te brouwen. Wat men niet moet vergeten is dat een Urtyp vaak ongefilterd verkocht wordt, een Urtyp kan daardoor troebeler zijn dan een gewone Pils.

In Nederland wordt dit bier vaak Urtyp genoemd, zoals de Brand Urtyp (tegenwoordig: Brand UP), in andere landen wordt het vaak een Czech Pilsener of Bohemian Pilsner genoemd (Vroeger heette Tsjechië: Bohemia, Moravia en Silesia). De Tsjechen zelf gebruiken nooit het woord Pilsner voor een bier dat niet gebrouwen wordt in het plaatsje Plzeň, omdat het de afkomst aangeeft van het bier. Ook bekende hoppen komen uit Tsjechië, die vaak terugkomen in de Urtyp en andere Tsjechische Lagers, de bekendste hoppen zijn: Saaz, Vital, Bohemie en Agnus. In Tsjechië wordt al sinds de 12e eeuw bier gebrouwen met deze hop en geëxporteerd naar andere landen.

De drie meest bekende brouwsteden in Bohemia waren: České Budějovice, Plzeň, en Prague. České Budějovice is waarschijnlijk bekender onder haar Duitse naam, namelijk: Budweis. De bekendste brouwerij die in het plaatsje staat is dan ook Budweiser Budvar, de naam Budweiser stamt af van het vroegere "Budweiser bier", wat bier uit Budweis betekend. Dit is vergelijkbaar met de naamgeving van een Dortmunder. Het oudste pils ter wereld, Pilsner Urquell is een bier dat sinds 1842 gebrouwen wordt en waarvan het recept niet is veranderd, dit wordt sinds jaar en dag in de plaats Plzeň gebrouwen en maakt dan ook gebruik van de Saaz hop.

Een aantal voorbeelden van een Urtyp zijn: